Python If Else Örnekleri ile Koşul Kontrolü

Python’da If-Else Yapısı Nedir?

Python’da koşullu ifadeler programlamanın temel taşlarından biridir. Özellikle karar verme mekanizmaları bu yapılar aracılığıyla gerçekleştirilir. Genel olarak if, else ve elif anahtar kelimeleri ile tanımlanan bu yapı, bir koşulun sağlandığında (True) ya da sağlanmadığında (False) hangi blokların çalışacağını belirler. Koşullu ifadelerle, programımızın akışını yönlendirebilir, farklı durumlar için farklı işlemler gerçekleştirebiliriz.

Python’da koşul ifadeleri, okunabilirliği artırmak için girintili (indentation) bir yapıda düzenlenmiştir. Yani if ifadesinden sonra gelen kod blokları, bir ya da daha fazla satır olarak girintili bir şekilde yazılmalıdır. Bu özellik, Python’un özgün tasarımını ve okunabilirliğini pekiştirir. Şimdi, biraz daha derinlemesine inerek if-else yapısının nasıl çalıştığına bakalım.

If-Else Kullanımına Giriş

If-else yapısını başlamak için öncelikle bir koşul belirlememiz gerekir. Bu koşul, genellikle Boolean bir değere (True ya da False) dönüşmesi beklenen bir ifadedir. Örneğin, kullanıcının girdiği bir sayının pozitif, negatif ya da sıfır olup olmadığını kontrol etmek isteyebiliriz.

Aşağıda basit bir if-else yapısına örnek verelim:

number = int(input("Bir sayı giriniz: "))

if number > 0:
    print("Girdiğiniz sayı pozitiftir.")
elif number < 0:
    print("Girdiğiniz sayı negatiftir.")
else:
    print("Girdiğiniz sayı sıfırdır.")

Burada, kullanıcıdan bir sayı alıyoruz ve bu sayının durumuna göre bir sonuç döndürüyoruz. Eğer sayı pozitifse, ilk if bloğu çalışır. Eğer negatifse, elif bloğu devreye girer ve son olarak hiçbir koşul sağlanmazsa else bloğu çalışır.

Karmışık Koşullu İfadeler ve Kullanım Örnekleri

Bazı durumlar oldukça karmaşık koşulları gerektirebilir. Python’da birden fazla if koşulunu bir araya getirerek daha karmaşık karar yapıları oluşturabiliriz. Örneğin, kullanıcının bir sınavdan aldığı notun durumunu belirlemek isteyebiliriz. Bu durumda, notun aralığına göre hangi kategoriye girdiğini belirlememiz gerekecek.

Aşağıda bu durumu ifade eden bir örnek kod parçası verilmiştir:

grade = int(input("Sınav notunuzu giriniz: "))

if grade >= 90:
    print("Notunuz: A")
elif grade >= 80:
    print("Notunuz: B")
elif grade >= 70:
    print("Notunuz: C")
elif grade >= 60:
    print("Notunuz: D")
else:
    print("Notunuz: F")

Bu örnekte, girdiğimiz bir not üzerinden if-elif-else yapısını kullanarak notların hangi harf ile gösterileceğine karar veriyoruz. Her bir koşul, not aralığını kapsayacak şekilde sıralanmıştır, böylece kullanıcıya en doğru geri bildirimi sağlayabiliriz.

Nested If-Else (İç İçe If) Yapıları

Python programlamada bazen bir if ifadesinin içinde başka bir if ifadesi kullanmamız gerekebilir. Bu yapıya iç içe if (nested if) denir. İç içe if ifadeleri, daha karmaşık mantıksal kontrolleri sağlamamıza olanak tanır. Örneğin, bir kullanıcının yaşına bağlı olarak bir ehliyet verilip verilmeyeceği gibi bir durum için iç içe if yapısı kullanılabilir.

Aşağıda bu durumu ifade etmek için bir örnek sunuyorum:

age = int(input("Yaşınızı giriniz: "))

if age >= 18:
    has_driving_license = input("Ehliyetiniz var mı? (Evet/Hayır): ")
    if has_driving_license.lower() == "evet":
        print("Ehliyet sahibi olduğunuz için aracı kullanabilirsiniz.")
    else:
        print("Ehliyet sahibi değilseniz aracı kullanamazsınız.")
else:
    print("Ehliyet almak için yeterli yaşta değilsiniz.")

Bu örnekte önce yaş kontrolü yapıyoruz. Eğer kullanıcı 18 yaşından büyükse, ikinci bir koşul daha var; eğer kullanıcı ehliyete sahipse, aracı kullanabileceğini belirtiyoruz. Aksi takdirde ehliyetinin olmadığını bildiriyoruz. Eğer kullanıcı 18 yaşından küçükse, direk ehliyet alması için yeterli yaşta olmadığına dair bir mesaj veriyoruz.

Hata Yönetimi ve Koşul İfadeleri

Gerçek dünya senaryolarında, koşul ifadeleri ile birlikte hata yönetimini de göz önünde bulundurmak çok önemlidir. Programda beklenmeyen durumlar veya hatalar meydana geldiğinde, bu durumları kontrol etmek ve uygun geri bildirimlerle kullanıcıyı yönlendirmek gerekmektedir. Python'da Try-Except yapısıyla birlikte koşul ifadeleri kullanarak basit bir hata yönetimi örneği oluşturabiliriz.

Aşağıda kullanıcıdan sayı girişi alırken hata kontrolü yapan bir örnek verilmektedir:

try:
    number = int(input("Bir sayı girin: "))
    if number > 0:
        print("Pozitif Sayı")
    elif number < 0:
        print("Negatif Sayı")
    else:
        print("Sayı Zıfır.")
except ValueError:
    print("Lütfen geçerli bir sayı girin.")

Bu örnekte, kullanıcıdan alınan değeri int tipine dönüştürmeye çalışıyoruz. Eğer kullanıcı geçerli bir sayı girmezse, bir ValueError hatası oluşacaktır. Try-Except yapısı sayesinde bu hatayı yakalayarak kullanıcıya anlamlı bir mesaj verebiliyoruz.

Sonuç

Python'da if-else yapılarını kullanmak, programlarınızda esnek ve güçlü karar verme mekanizmaları oluşturmanıza olanak tanır. Farklı koşulları kontrol etme, kullanıcı girdilerini değerlendirme ve hata yönetimi konularında Python'un sunduğu bu yapıları etkin bir şekilde kullanmak, yazılım geliştirme sürecinde büyük kolaylıklar sağlar. Bu yazıda basit ve karmaşık koşulları ele alarak bu yapıların nasıl çalıştığını uygulamalı olarak incelemiş olduk.

Özetle, if-else yapıları programlarınızı dinamik hale getirmenizin yanı sıra, kullanıcı deneyimini de geliştirecek önemli bir unsurdur. Kendi projelerinizde bu yapıların farklı senaryolardaki kullanımlarını deneyerek, Python bilgi ve becerilerinizi daha da geliştirebilirsiniz. Şimdi, öğrendiğiniz bu bilgileri kullanarak kendi projelerinizi oluşturun ve kod yazmanın keyfini çıkarın!